QUÁ TRÌNH PHỤC HỒI CƠ SAU CƠN ĐAU

I. Tổng quan về phục hồi cơ

🔹1. Phục hồi cơ là gì?

Là quá trình tái tạo lại sợi cơ bị tổn thương do:

Vận động quá sức (tập luyện cường độ cao)

Sai tư thế kéo dài (căng cơ cổ – vai – lưng)

Chấn thương thể thao hoặc tai nạn

Mất vận động lâu ngày (liệt, nằm giường...)

 Tại sao cần hiểu về phục hồi cơ?

Để không can thiệp sai giai đoạn (ví dụ: massage sâu khi đang sưng viêm sẽ làm tổn thương nặng hơn).

Giúp thiết kế phác đồ trị liệu đúng trình tự.

Tư vấn chính xác cách nghỉ ngơi, vận động, ăn uống cho khách hàng/bệnh nhân.

🔹2. Các giai đoạn phục hồi cơ – Sinh lý học chi tiết

 2.1. Giai đoạn 1: Viêm cấp tính (0–72 giờ)

2.1.1. Diễn tiến sinh học:

Khi cơ bị rách vi thể → cơ thể phản ứng bằng viêm.

Mạch máu giãn nở, bạch cầu và đại thực bào kéo đến.

Các chất trung gian viêm (prostaglandin, cytokine...) gây:

Đau nhức âm ỉ, sưng nhẹ, đỏ, cứng cơ.

2.1.2. Ý nghĩa:

Là phản ứng có lợi → dọn dẹp tế bào tổn thương → tạo môi trường sạch để tái tạo.

2.1.3. Lưu ý thực hành:

Tuyệt đối không massage sâu trong giai đoạn này.

Dùng xoa bóp dẫn lưu nhẹ, đắp mát, nghỉ ngơi – không vận động mạnh.

Có thể dùng tinh dầu kháng viêm tự nhiên: gừng, bạc hà, oải hương.

2.2. Giai đoạn 2: Tái tạo (3–10 ngày)

2.2.1. Diễn tiến sinh học:

Tế bào vệ tinh (satellite cells): là tế bào gốc cơ bắp, được kích hoạt để:

Phân bào → tạo ra myoblasts mới (tế bào cơ non).

Myoblasts hợp nhất thành sợi cơ mới.

Cùng lúc đó:

Tổng hợp protein cơ (actin, myosin) diễn ra mạnh.

Tuần hoàn máu tăng để mang chất dinh dưỡng – oxy đến nuôi vùng tổn thương.

2.2.2. Ý nghĩa:

Đây là giai đoạn "lấp lại" vùng bị rách cơ, nhưng cấu trúc cơ chưa ổn định.

2.2.3. Lưu ý thực hành:

Bắt đầu massage tăng tuần hoàn máu, nhưng vẫn nhẹ – vừa.

Xoa bóp dọc cơ, ép cơ nông, dẫn máu về tim → tăng dinh dưỡng nuôi vùng tổn thương.

Có thể kết hợp bài tập vận động nhẹ: co cơ tĩnh (isometric), kéo dãn chậm.

2.3. Giai đoạn 3: Tái cấu trúc (10 ngày – vài tuần)

2.3.1. Diễn tiến sinh học:

Sợi cơ mới được tạo ra bắt đầu:

Sắp xếp lại theo hướng chịu lực tự nhiên.

Tăng liên kết collagen → tăng độ chắc.

Các mô liên kết (fascia, gân, dây chằng quanh cơ) cũng được tái tạo lại → hồi phục toàn diện.

2.3.2. Ý nghĩa:

Nếu giai đoạn này được hỗ trợ tốt → cơ phục hồi hoàn toàn, thậm chí mạnh hơn trước.

2.3.3. Lưu ý thực hành:

Massage sâu có kiểm soát, kéo dãn có mục đích, kích thích proprioception.

Áp dụng các bài tập chủ động kháng lực nhẹ để tăng sức mạnh và điều phối cơ.

Tăng dần độ khó (chậm – đều – kiểm soát) thay vì tập nặng – nhanh.

🔹3. Vai trò của hệ thần kinh và nội tiết

3.1. Hệ thần kinh:

Chi phối trương lực cơ: quá hưng phấn → co cơ kéo dài, chèn ép mạch máu.

Nếu học viên biết cách điều hòa thần kinh qua:

Thở chậm – sâu

Massage thư giãn dây thần kinh

Thiền dẫn truyền (guided meditation) → sẽ giúp khách giảm co cơ, tăng hồi phục.

3.2. Hệ tuần hoàn:

Mang O₂ và dinh dưỡng đến – mang CO₂ và acid lactic đi.

Nếu tuần hoàn kém → vùng tổn thương bị thiếu máu → tái tạo chậm.

Massage và vận động nhẹ đúng cách có thể gấp đôi tốc độ hồi phục so với nghỉ hoàn toàn.

3.3. Hệ nội tiết:

GH (Growth Hormone) – Testosterone – IGF-1 giúp tổng hợp mô mới.

Cortisol (hormone stress) làm chậm phục hồi. → → Vì vậy, giảm stress là một phần của trị liệu!

🔹4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phục hồi cơ

Tuổi tác: Người trẻ phục hồi nhanh hơn do hệ miễn dịch – hormone tốt hơn

Dinh dưỡng: Thiếu protein, vitamin, khoáng chất → tổng hợp cơ kém

Giấc ngủ: Giai đoạn ngủ sâu kích thích tiết GH giúp tái tạo mô

Vận động: Không vận động → cơ bị teo; vận động sớm quá → tổn thương nặng hơn

Stress thần kinh: Gây co cơ kéo dài, ảnh hưởng lưu thông máu

II. ỨNG DỤNG TRONG TRỊ LIỆU THỰC TẾ

GIAI ĐOẠN 1: VIÊM CẤP (0–3 ngày)

👉 Mục tiêu:

Giảm đau, giảm sưng, hạn chế tổn thương lan rộng.

Tạo điều kiện cho quá trình sửa chữa mô sau đó.

👉 Kỹ thuật áp dụng:

Xoa nhẹ dẫn lưu: Vuốt dọc cơ – nhẹ tay – theo hướng về tim -> Tăng dẫn lưu bạch huyết → giảm phù nề

Chườm lạnh (nếu cần): 10–15 phút mỗi 2–3h đầu ngày -> Co mạch máu → giảm sưng – tê nhẹ giảm đau

Không tác động sâu: Tránh day – bấm – kéo căng -> Giữ nguyên tổ chức mô đang tổn thương

👉 Hiệu quả:

Khách bớt đau, dịu lại, dễ ngủ hơn.

Vùng viêm không lan rộng, tổ chức mô không bị tổn thương thêm.

 Ví dụ:

Khách tập gym bị căng cơ vai – có dấu hiệu sưng nhẹ, đau âm ỉ → massage dẫn lưu nhẹ + hướng dẫn chườm lạnh + nghỉ ngơi tư thế trung tính. Sau 2 ngày, đau giảm, vùng sưng rút nhanh.

 GIAI ĐOẠN 2: TÁI TẠO (3–10 ngày)

2.1. Mục tiêu:

Tăng lưu thông máu, hỗ trợ đưa dinh dưỡng đến cơ.

Giúp sợi cơ mới hình thành nhanh và khỏe hơn.

Bắt đầu kích hoạt cơ nhẹ nhàng.

 2.2. Kỹ thuật áp dụng:

Massage dọc cơ – lực vừa: Vuốt dọc theo thớ cơ, tăng dần áp lực -> Tăng lưu lượng máu → cung cấp dinh dưỡng – O₂

Ép cơ – bóp nhẹ: 2 tay ôm cơ ép nhả nhẹ nhàng -> Kích thích mao mạch, tống acid lactic

Co cơ tĩnh (isometric): Khách co nhẹ vùng cơ tổn thương trong 3–5s -> Kích hoạt cơ – ngăn teo cơ – giữ liên kết thần kinh cơ

2.3. Hiệu quả:

Cơ phục hồi nhanh hơn, không teo yếu.

Cảm giác linh hoạt – ấm cơ, giảm tê mỏi.

2.4. Ví dụ:

Khách nữ bị đau lưng nhẹ do làm việc sai tư thế → sau 4 ngày nghỉ, massage dọc cơ thắt lưng + hướng dẫn co cơ bụng – lưng nhẹ (nằm ngửa, co bụng trong 5s). Sau 7 ngày, khách hết mỏi, đứng – ngồi vững hơn.

3. GIAI ĐOẠN 3: TÁI CẤU TRÚC (sau 10 ngày)

3.1. Mục tiêu:

Tái lập cấu trúc mô cơ đúng hướng.

Tăng độ bền, dẻo dai, phòng ngừa tái phát.

Hồi phục chức năng vận động toàn diện.

3.2. Kỹ thuật áp dụng:

Massage sâu – bấm huyệt : Day ấn có kiểm soát, kéo mô sâu -> Giúp collagen sắp xếp lại đúng lực – chống co rút

Kéo giãn cơ có kiểm soát: Duy trì 10–20s mỗi lần, theo thớ cơ -> Tăng tính đàn hồi, giảm nguy cơ dính mô

Bài tập chủ động: Co duỗi – giữ thăng bằng – dây đàn hồi -> Hồi phục sức mạnh và khả năng phối hợp

3.3. Hiệu quả:

Khách trở lại vận động bình thường, cơ không còn co cứng.

Phòng ngừa tái phát đau/chấn thương.

Tăng độ tin tưởng và hài lòng của khách về trị liệu.

3.4. Ví dụ:

Khách nam sau chấn thương chơi cầu lông – căng cơ đùi → massage sâu + kéo giãn gân kheo + bài tập giữ thăng bằng 1 chân → sau 3 tuần hồi phục hoàn toàn, quay lại chơi thể thao.

4. TỔNG HỢP HIỆU QUẢ TOÀN BỘ QUÁ TRÌNH TRỊ LIỆU

🔺Viêm cấp:

Nếu điều trị đúng: Giảm đau – sưng nhanh – không lan tổn thương

Nếu điều trị sai: Viêm kéo dài – mô bị tổn thương sâu hơn

🔺Tái tạo:

Nếu điều trị đúng: Cơ phục hồi khỏe – không teo

Nếu điều trị sai: Mô yếu, dễ tái chấn thương

🔺Tái cấu trúc:

Nếu điều trị đúng: Phục hồi vận động – dẻo dai – không tái phát

Nếu điều trị sai: Dính mô, co rút, dễ đau lại

III. KẾT LUẬN

Phục hồi cơ là một quá trình sinh học có trình tự, cần được can thiệp đúng lúc – đúng cách – đúng mức. Việc hiểu rõ cơ chế phục hồi không chỉ giúp tránh sai lầm (can thiệp quá sớm, xoa bóp sai giai đoạn...) mà còn tối ưu hiệu quả trị liệu, rút ngắn thời gian hồi phục và giúp khách hàng/bệnh nhân lấy lại sức mạnh cơ bắp một cách an toàn.

______________________

Học Viện Đào Tạo HaDu Việt Nam - Đặt Tâm Vào Đôi Tay

📞Hotline: 02.422.211.919

🏘 BT3, lô 16A4, phường Mộ Lao, quận Hà Đông, thành phố Hà Nội.

#hocmasssagetrilieu #hocduongsinhdongy #hocmassagecovaigay #daotaomassagetrilieu #daotaonghespa #Chungchispa #sachtrilieuhay #sachmeonhohuyet #daotaonghespa #spauytin #haduvietnam #AnCo #MiTu #hocthu